Paragraaf kapitaalgoederen

Algemeen
In de openbare ruimte verstaan wij onder kapitaalgoederen; wegen, wandel- en fietspaden, groen, bomen, speelvoorzieningen, riolering, oppervlaktewater, straatmeubilair, verlichting en strand. De kwaliteit van de kapitaalgoederen is van directe invloed op hoe trots onze inwoners zijn op hun gemeente. Maar ook op de veiligheid van de gebruikers en voor de leefbaarheid, beleving, aanzien en de uitstraling van onze gemeente.

Het in stand houden van de kapitaalgoederen verdelen wij onder in:

• onderhoud (het op niveau houden voor dagelijks gebruik);
• beheer (het op niveau houden opdat de te verwachten levensduur wordt gehaald);
• vervanging (indien de huidige kwaliteit of situatie niet meer voldoet).

De raad heeft het Integraal Beleidsplan Openbaar Gebied vastgesteld met gewenst kwaliteitsniveau en financiële paragraaf. Om een zo laag mogelijke claim te doen op de beperkte beschikbare financiële middelen is ‘sober en doelmatig’ het uitgangspunt. Prioriteit is het op niveau brengen van alle disciplines in de openbare ruimte. Voor de korte termijn laten wij kapitaalgoederen in een staat boven 'sober en doelmatig' in beeldkwaliteitsniveau terugvallen. De financiële middelen die wij niet aan deze kapitaalgoederen besteden, zetten wij in op kapitaalgoederen die niet aan het gewenste beeldkwaliteitsniveau voldoen. De disciplines afval, begraafplaatsen en riolering hebben aparte financiële stromen. Voor afval en riolering worden de kosten bepaald op basis van kostendekkendheid en de te behalen beleidsdoelen. Voor begraafplaatsrechten is een volledige kostendekkendheid niet reëel.

De keuze ‘sober en doelmatig’ van het Integraal beleidsplan Openbaar Gebied betekent dat wij de wegen grotendeels op CROW C-niveau in stand houden. Voor de toeristische centra van Schagen, Callantsoog, Petten Sint Maartensvlotbrug, Sint Maartenszee en Groote Keeten doen wij dit op een iets hoger CROW B-niveau.

Wij willen de openbare ruimte meer klimaat adaptief en toekomstbestendig maken. In ontwerpen van nieuwe projecten moeten wij rekening houden met het voorkomen van hittestress en wateroverlast. Eis is ook dat we zorgen voor meer waterinfiltratie in de bodem. Bij deze ontwerpen nemen wij ook zoveel mogelijk de overige eisen en wensen mee die aan de openbare ruimte gesteld worden.

In april 2019 zijn voor alle kapitaalgoederen uitgewerkte meerjaren onderhoudsplannen gepresenteerd. Deze plannen zijn gebaseerd op degelijke volumebepalingen en kwaliteitsbeoordelingen. Uit de theoretisch bepaalde opgave blijkt dat, op basis van het vastgestelde beleid, gemiddeld per jaar €12.500.000 nodig is. Volgens de begroting 2019 was er echter € 7.800.000 beschikbaar. Volgens het raadsbesluit uit 2016 groeit dit budget ieder jaar met € 300.000. Dat betekent dat pas in 2035 het benodigde budget van € 12.500.000 zou worden bereikt. Het gevolg van deze lange periode van zogeheten ‘ingroei’ is dat onderhoudsachterstanden onoverzienbaar groot worden. De kans op calamiteiten en kapitaalvernietiging is daarmee ook groot.

Conform het raadsbesluit: 'Basis op Orde' (d.d. 5 november 2019) wordt per 2020 jaarlijks met
€ 450.000 cumulatief versneld ingegroeid naar het gewenste en noodzakelijke onderhoudsbudget. Daarnaast worden de doelstelling én inspanning nagestreefd om het onderhoudsbudget terug te brengen. Dit door ombuigingen bij zogenaamde ‘bijzondere beheerafspraken‘, slim en efficiënt werken, innovaties, schaalvergroting en aanbestedingsvoordelen. Zo kunnen we het benodigde gemiddelde onderhoudsbudget terug brengen naar € 11.500.000 per jaar (op basis van het vastgestelde areaal van 2019). Volgens dit nieuwe ingroeimodel is daarmee het budget in 2028 op het benodigde niveau.  De ontwikkelingen monitoren we doorlopend en evalueren we jaarlijks. Daarmee kunnen we op tijd rekening houden met ontwikkelingen en daarop bijsturen.

De disciplines afval, begraafplaatsen en riolering hebben aparte financiële stromen. Voor afval en riolering worden de kosten bepaald op basis van kostendekkendheid en de te behalen beleidsdoelen. Voor begraafplaatsrechten is een volledige kostendekkendheid niet reëel. 

Op grond van het actuele Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) moeten investeringen in het openbaar gebied geactiveerd worden (lees: zichtbaar zijn op de balans). Dit staat haaks op ons uitgangspunt van zuiver begroten. Investeringen in het openbaar gebied zijn niet verhandelbaar en vormen dus geen vermogen van de gemeente. In overeenstemming met het BBV gaan we met de investeringen in het openbaar gebied als volgt om: de investering wordt geactiveerd en afgeschreven over de periode van de verwachte levensduur. Tegelijkertijd wordt een reserve gevormd van gelijke omvang, waarmee gedurende de levensduur de afschrijvingslasten worden gedekt. Hierdoor schuiven we de lasten niet door naar de toekomst. Zo voorkomen we ook dat op termijn een belangrijk deel van het budget opgaat aan rentelasten.

Wegen, verkeer & vervoer

In totaal heeft de gemeente Schagen meer dan 1200 km weg in beheer en onderhoud, hiervan is ca. 570 km aan wegen buiten de bebouwde kom en ca. 644 km binnen de bebouwde kom gelegen.

Openbare verlichting, nutsvoorzieningen & afvalinzameling

Openbare verlichting
Goede openbare verlichting geeft sfeer, een gevoel van sociale veiligheid en vergroot de verkeersveiligheid. Het is daarom van belang dat wij de openbare verlichting goed op orde hebben. De meeste lichtmasten staan binnen de bebouwde kom. Ze worden gevoed via ongeveer 200 km kabel en 175 stuks voedingspunten. Alle lichtmasten in beheer van gemeente Schagen zijn voorzien van LED. Kabels, verdeelkasten en schades vergen echter nog wel de nodige aandacht. Het onderhoudscontract van de openbare verlichting is bij een aannemer neergelegd. Hierbij is een hoger serviceniveau overeengekomen. Er is sprake van een 24/7 storingsdienst. De afhandeling van Fixi meldingen gebeurt direct door de aannemer, zonder tussenkomst van de gemeente.

Laadpalen
Sinds oktober 2016 zijn wij aangesloten bij MRA Elektrisch. Inwoners die niet op eigen terrein kunnen parkeren, kunnen een laadpaal bij de gemeente aanvragen. MRA Elektrisch regelt vervolgens de aanleg en exploitatie van deze openbare laadpalen door een exploitant. Hiermee stellen wij iedereen die dat wil en kan in staat om elektrisch te rijden. De elektrische energie is 100% groen.
Het aantal voertuigen met geheel of gedeeltelijke elektrische aandrijving neemt toe. Er komen meer en ook beter betaalbare volledig elektrische auto’s op de markt. In 2021 was 1 op de 5 verkochte auto’s een elektrische auto. Dit jaar hebben we kunnen constateren dat er een toenemende behoefte is voor openbare laadvoorzieningen. De verwachting is dat de trend van een toenemend aandeel elektrische auto's zich blijft voortzetten. Begin 2023 loopt het contract met MRA-e af.

Energie
Ook in 2021 betrokken wij energie, elektriciteit en gas, van HVC Aandeelhoudersenergie via een inbestedingsconstructie. Voor onze rioolgemalen, elektriciteitskasten, openbare verlichting, verkeersregelinstallatie, gemeentelijke gebouwen, etc.  Het betreft 100% groene energie. Wij hebben met HVC een betrouwbare partner met de juiste focus op verduurzaming gevonden.

Afvalinzameling
Binnen de gemeente zijn er feitelijk 3 afvalstromen te onderscheiden namelijk;

1. Bedrijfsmatig afval (inzameling door private afvalbedrijven);
2. Huishoudelijk afval (inzameling in opdracht van gemeente via HVC);
3. Zwerfafval (inzameling door buitendienst gemeente Schagen).

De gemeentelijke onderhoudsdienst en Pro-groen zamelen het zwerfafval in. Zoals bij afvalbakken op straat, strand, recreatie- en winkelgebieden. Ook de grote afvalboeien op de strandopgangen aan de kust horen hierbij.

Het huishoudelijk afval wordt door HVC ingezameld. HVC is overeenkomstig de huidige dienstverleningsovereenkomst verantwoordelijk voor het gehele pakket van afvalinzameling.
Dit omvat het onderhoud en beheer van alle inzamelmiddelen, afvalverwerking en vermarkting. Hierbij is meer focus gekomen op hergebruik en de circulaire economie. Afval is inmiddels geen afval meer, maar waardevolle grondstof. Een groeiend aantal dorpen en woonwijken krijgen de nieuwe vorm van afvalinzameling. Deze afvalinzameling gaat uit van 3 afvalcontainers aan huis namelijk: (oranje) plastics-container, (groene) gft/e-container en (blauwe) papiercontainer. Het (grijze) restafval wordt daarentegen 'op afstand geplaatst' (ontmoedigd) via ondergrondse restafvalcontainers in de wijk.

Meer huishoudelijk afval door corona
Sinds het uitbreken van COVID-19 wordt er meer thuis gewerkt en daardoor meer huishoudelijk afval gegenereerd. Dit werd versterkt doordat veel bedrijfsmatig afval in het huishoudelijk afval vloeide. Detailhandel-winkels en restaurants bezorgden massaal hun producten en maaltijden aan huis. Hierdoor ontstond nog extra veel (verpakkings)afval, zodat het huishoudelijk afval in omvang fors toenam. Maar naast deze incidentele toename van afval, is er ook sprake van een structurele toename van afval. In het 'nieuwe normaal' van meer thuiswerken en meer pakket- en maaltijdbezorging aan huis, wordt per saldo meer afval gegenereerd dan vóór het uitbreken van Covid-19.

Ontwikkeling afvalstoffenbelasting (Rijk)
In 2021 is door de Rijksoverheid op elke 1.000 kg restafval € 33,15 afvalstoffenbelasting geheven. In 2020 was dit € 32,63 per 1.000 kg restafval. Daarmee steeg de afvalstoffenbelasting in 2021 met 1,6%. Een hogere afvalstoffenbelasting van het Rijk zorgt voor een hogere gemeentelijke afvalstoffenheffing.

Ontwikkeling grondstoffenmarkt
De afzet van de waardevolle grondstoffen zoals: oud papier, glas, textiel en metalen hebben (mits met goede kwaliteit aangeboden) een kostenverlagend effect op de afvalstoffenheffing. De grondstoffenmarkt staat sinds 2017 echter onder druk. Dit omdat steeds meer overheden, gemeenten en bedrijven hun afval scheiden (in plaats van verbranden) en aanbieden als grondstof. De keerzijde van het succes. Hierdoor staan de afzetprijzen onder druk en wordt aan de poort strenger gecontroleerd op de aangeboden kwaliteit. Ook China importeert al geruime tijd substantieel minder grondstoffen en afval uit Europa. Afkeur(kosten) en lagere afzetprijzen zijn daarmee van toepassing. In 2021 zijn de afzetprijzen van papier en textiel zodoende beneden verwachting gebleken. Deze autonome (inter)nationale ontwikkelingen leiden tot een hogere gemeentelijke afvalstoffenheffing.

Ontwikkeling afvalstoffenheffing
De kosten van de inzameling van huishoudelijk- en zwerfafval en overige straatreiniging (zoals veegmachine) worden jaarlijks verrekend in de afvalstoffenheffing. Verhoudingsgewijs wordt de afvalstoffenheffing voor 75% bepaald door het DVO-tarief van HVC en voor 25% door eigen toerekenbare kosten voor afvalinzameling en verwerking (zie paragraaf lokale heffingen).

Groen, speelvoorzieningen & sportvelden

Groen
Openbaar groen draagt bij aan ons welzijn. We voelen ons prettiger in een groene omgeving. Groen is een belangrijk middel voor klimaatadaptatie. Omdat groen water langer vasthoudt, raakt het riool niet overbelast bij stortbuien. De koelende werking van bomen, struiken en planten door verdamping via bladeren, schaduwwerking en het absorberen van warmte is zeer waardevol.

We houden het groen op het niveau dat is vastgelegd in het Integraal beleidsplan Openbaar Gebied en dat passend is voor de omgeving. Hiervoor renoveren we ieder jaar een aantal groenvakken. Bestaande bomen controleren we in verband met de wettelijke zorgplicht periodiek op veiligheid en eventuele gebreken. De resultante van deze inspecties geeft inzicht in de benodigde uit te voeren maatregelen om de bomen op de gewenste (veiligheids-) normen in stand te houden.

Ons bomenbeleid geeft richting aan hoe we met bomen binnen de gemeente omgaan en wat we belangrijk vinden. Daarnaast zorgt het bomenbeleid voor deregulering en vermindering van de administratieve lasten. Daarmee profiteert zowel de inwoner als de organisatie van deze verminderde administratieve werkzaamheden.

Schagen vindt groen belangrijk en laat dit zien door bomen te planten. Binnen het programma ‘’Schagen groeit door’’ wordt met projecten inhoud gegeven aan de ambitie om bomen te planten.  Met een groenimpuls stimuleert het programma doelen op het gebied van economie, leefbaarheid, landschap, duurzaamheid en ecologie.

Speelvoorzieningen en sportvelden
Speel- en sportvoorzieningen vergroten de leefbaarheid binnen de gemeente Schagen. Ze hebben een directe positieve invloed op het geluk en de gezondheid van onze inwoners. De speeltoestellen controleren we jaarlijks 4 keer op veiligheid, in verband met de wettelijke aansprakelijkheid voor de gemeente.
Er zijn ongeveer 27 sportclubs/verenigingen binnen gemeente Schagen die gebruik maken van diverse sportvelden (gras, kunstgras, kunststof en asfalt). Dit zijn clubs gericht op de sporten voetbal, handbal, atletiek, rugby, schaatsen, honkbal en hockey.

Water & kust

Oppervlaktewater en riolering
De gemeente heeft de zorg voor oppervlakte-, grond-, hemel- en afvalwater. Het actuele rioleringsplan speelt in op de toekomstige Omgevingswet. Het rioleringsplan is afgestemd en tot stand gekomen met onze partners in de (afval)waterketen: de gemeenten Hollands Kroon, Den Helder, Texel en het hoogheemraadschap. De (ontwikkeling van de) rioolheffing is op dit rioleringsplan gebaseerd.  

Kunstwerken
Met kunstwerken bedoelen we de civieltechnische kunstwerken, zoals bruggen, duikers, kade- en keermuren. Ook ‘harde’ oeverbeschermingen en oeverconstructies rekenen we tot dit areaal. Die hebben een totale lengte van 35 kilometer.

Baggeren
Gemeente Schagen stemt haar baggerprogramma af met dat van het hoogheemraadschap. Op deze wijze blijven de waterlopen op efficiënte wijze voldoen aan de Keur.

Strand
Sinds de overdracht in 2017 zorgen we voor het beheer  van alle strandopgangen en aangrenzende wegen. Vrijwel alle strandslagen hebben slagbomen en 24/7 bewakings- en conciërgedienst. Vergunningverlening en handhaving behoren tevens tot de taken van de gemeente.

Havens
We kennen twee havens, namelijk een industriehaven en een recreatiehaven.

De industriehaven is een kleinschalige gemengde binnenhaven. Hier bestaat de haven-gerelateerde kernactiviteit uit grondstoffenoverslag door binnenvaartschepen. De periodieke baggerwerkzaamheden van de industriehaven zijn in ons baggerprogramma opgenomen. De huidige kwaliteit van deze industriehaven is conform ons beleidsuitgangspunt sober en doelmatig.

De recreatiehaven Schagen is in eigendom van de gemeente en wordt beheerd door de Stichting recreatiehaven. De stichting verzorgt de gehele exploitatie van de haven (verhuur en administratie vaste ligplaatsen en passantenplaatsen, aanstelling havenmeesters, netjes op orde houden haven, promotie etc. De stichting stelt jaarlijks een jaarverslag op. De recreatiehaven is de laatste jaren aanzienlijk opgeknapt (oude boten zijn door handhaving verwijderd) en is er geïnvesteerd in het onderhoud en het uiterlijk van de recreatiehaven. Er is sprake van een kwalitatief hoog onderhoudsniveau. Hierdoor is het een visitekaartje voor de gemeente Schagen en heeft het een grote aantrekkingskracht op toerisme.

Gebouwen
Jaarlijks actualiseren we de meerjarenonderhoudsplanning (mjop) voor de gemeentelijke gebouwen, ca 60 in getal. In het mjop prognosticeren we het planmatig onderhoud. We bepalen aan de hand van eigen onderzoek en/of gebruikerssignalen, of er geschoven moet worden in gepland onderhoud bij gebouwen. Grotere onderhoudswerken worden zo nauwkeurig mogelijk in de tijd gezet. Wij onderhouden gebouwen op het niveau van conditie 3: (‘redelijke conditie, plaatselijk lichte veroudering, functievervulling van bouw- en installatie delen niet in gevaar’). Actualiseren houdt ook in dat nieuwe inzichten worden verwerkt in het mjop.

Het college gaf in 2018 aan dat de ambitie op het punt van verduurzaming eigen vastgoed hoger ligt dan de verplichte 5-jaar terugverdientijd. Het gemeentebestuur besloot om alle maatregelen te treffen met een terugverdientijd van 15 jaar of minder. Vanwege dit besluit kwam de plaatsing van zonnepanelen op de lijst van uit te voeren maatregelen. We hebben daarmee een start gemaakt in 2019 met 530 panelen, in 2020 500 en in 2021 zijn nog eens ruim 350 zonnepanelen geplaatst. In 2022 ronden we dit af. Behalve dat we daken voorzien van zonnepanelen, verduurzamen we gebouwgebonden installaties en vervangen traditionele verlichting door led. Zo veel als mogelijk kiezen we daarbij voor het natuurlijke moment volgens het mjop.